Yazım Kuralları

BÜYÜK HARFLERİN KULLANILDIĞI YERLER

1) Cümleler büyük harfle başlar.

ÖRNEK:

Başarı, başaracağım diyenlerindir.

2) Dizeler büyük harfle başlar.

ÖRNEK:

Dertlere kulak ver, acıya dokun,

Paylaş umudu, sevgiyle yoğurun,

3) Tırnak içine alınmış alıntı cümlelerin ilk harfi büyük harfle başlar.

ÖRNEK:

 ‘’ Size başka bir konuda nasıl yardımcı olabilirim?’’ diye sordu.

4) İki noktadan sonra cümle şeklinde devam ederse büyük örnek niteliğinde devam ediyorsa küçük harf kullanılır.

ÖRNEK :

Pazardan şunları aldım: portakal, mandalina, limon.

İzin verin, kendimi tanıtayım: Türkçe öğretmeniyim.

5) Kişi ad ve soyadları büyük harfle başlar.

ÖRNEK:

Mesut Hayat, Özlem Solmaz…

6) Kişi adlarından önce ve sonra gelen ünvanlar, saygı sözleri, rütbe adları ve lakaplar büyük harfle başlar.

ÖRNEK:

Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk, Kaymakam Hakan Bey, Dr. Yusuf Solmaz; Sayın Ali Bey, Sezai Efendi, Sezen Hanım, Mareşal Fevzi Çakmak, Yüzbaşı Ahmet; Mimar Sinan vb.

7) Akrabalık bildiren sözcükler küçük yazılır.

ÖRNEK:

Zeliha teyzemin bahçesinde çiçekler açmış.

Emine ablamın bugün keyfi yerinde.

NOT: Akrabalık bildiren sözcükler lakap, tarihî bir kahraman ya da efsanevî bir karakter adı olarak kullanıldıklarında büyük yazılırlar.

ÖRNEK:

Baba Gündüz, Dayı Kemal, Hala Sultan, Nene Hatun; Gül Baba, Susuz Dede, Telli Baba, Güzin Abla vb.

8) Saygı bildiren sözlerden sonra gelen ve makam, mevkii, ünvan bildiren kelimeler büyük harfle başlar.

ÖRNEK:

Sayın Bakan, Sayın Başkan, Sayın Rektör, Sayın Vali vb.

8) Mektup ve resmi yazışmalarda hitap (seslenme) sözleri büyük harfle başlar.

ÖRNEK:

Sevgili Öğrenciler, Sayın Bakan vb.

9) İnsanların hayvanlara vermiş olduğu isimler büyük harfle yazılır.

ÖRNEK:

Köpeğine Fındık ismini vermiş.

10) Kitap, dergi, gazete ve sanat eserlerinin (tablo, heykel, beste vb.) her kelimesi büyük harfle başlar.

ÖRNEK:

Sinekli Bakkal, Çoban Matı, Varlık, Resmî Gazete, Milliyet, Kaplumbağa Terbiyecisi, Leyla ile Mecnun, Onuncu Yıl Marşı vb.

NOT: Özel ada dâhil olmayan “gazete, dergi, tablo vb.” sözcükler büyük harfle başlamaz.

ÖRNEK: Hürriyet gazetesi, Türk Dili dergisi, Kaplumbağa Terbiyecisi tablosu vb.

NOT: ‘’ Resmi Gazete’’ ve ‘’ Millî Gazete’’ istisnadır.

NOT: Kitap, makale, tiyatro eseri, kurum adı gibi özel adlarda yer alan kelimelerin ilk harfleri büyük yazılırken “ve, ile, ya, veya, yahut, ki, da, de” gibi bağlaçlar ve “mı, mi, mu, mü” gibi soru ekleri küçük harfle yazılır. Özel adın tamamı büyük harfle yazıldığında ise bu bağlaçlar ve ekler büyük harfle yazılır.

11) Devlet, millet, dil, din, mezhep, mitolojik terimler vb. adlar büyük harfle yazılır.

ÖRNEK:

Türkler, İngilizce, İslamiyet, Budizm,

Hristiyanlık, Maniheizm, Türkiye

Cumhuriyeti, Hanefilik, Zeus,

Cebrail, Azrail, Tanrı vb.

NOT: Bazı dinî terimlerin küçük harfle başlaması gelenekleşmiştir.

ÖRNEK:

Cehennem, cennet, uçmak, peygamber, sırat köprüsü vb.

13) Gezegen ve yıldız adları büyük harfle yazılır.

ÖRNEK:

Mars, Jüpiter, Halley, Venüs, Kutup Yıldızı vb.

12) ‘’Dünya, ay, güneş‘’ sözcükleri terim anlamda kullanıldıklarında büyük, aksi hâlde küçük yazılır.

ÖRNEK:

Sanki güneşin ışığı eksilmiş dünyamdan.

Evet, Mars Güneş’e Dünya’dan daha yakındır.

Evimizde güneş ışığı hiç görmüyoruz.

Biliyoruz ki Mars, Güneş’in dördüncü gezegenidir.

Jüpiter’in uydularından biri olan Ganymede, Güneş sistemindeki en büyük doğal uydu olarak bilinir.

Unutmayın ki Ay’ın yörüngesi, Dünya’nın çekim etkisi altında şekillenir.

İlkokul arkadaşımı görünce dünyalar benim oldu.

13)Yer adlarına bağlı mahalle, cadde, sokak, bulvar, meydan, apartman vb. adlar büyük harfle başlar.

ÖRNEK:

Yediveren Mahallesi ,  Kutay Caddesi, Hayat Apartmanı, Kızılay Meydanı vb.

14) İl, ilçe, köy, belde, semt, kasaba vb. isimlerinde özel ad büyük, özel ad dışındakiler küçük harfle yazılır.

ÖRNEK:

Kocaeli ili, Gölcük ilçesi, Ümmiye köyü, Yukarı beldesi vb.

NOT: Kıta isimlerinde özel ad büyük tür adı küçük yazılırken bölge isimlerinde her ikisi de büyük yazılır.

ÖRNEK: Ege Bölgesi, Akdeniz Bölgesi,

Asya kıtası, Afrika kıtası vb.

NOT: Yaka isimleri büyük yazılır.

ÖRNEK: Avrupa Yakası, Asya Yakası vb.

15) Yön adları özel addan önce gelirse büyük, sonra gelirse küçük yazılır.

ÖRNEK:

Kuzey Anadolu, Anadolu’nun kuzeyi,

Batı Afrika, Afrika’nın doğusu vb.

NOT: Ara yönler her zaman bitişik yazılır.

ÖRNEK:

Avrupa’nın güneydoğusunda, Kuzeydoğu Anadolu vb.

NOT: “Doğu ve Batı” sözcükleri doğu ve batı ülkelerini veya kültürlerini kastedecek şekilde kullanılırsa büyük harfle yazılır.

ÖRNEK:

Anlaşmazlıklardan en çok Doğu etkilendi.

Asya’daki krizler karşısında Batı sessiz kaldı.

14) Saray, köşk, han, kale, kule, anıt, köprü vb. adlar büyük harfle başlar.

ÖRNEK:

Çırağan Sarayı, Çankaya Köşkü, Ankara Kalesi, Horozlu Han, Galata Köprüsü, Zafer Abidesi, Kız Kulesi vb.

15) Kurum, kuruluş, iş yeri, vakıf, dernek vb. adlar büyük harfle yazılır.

ÖRNEK:

Milli Eğitim Bakanlığına, Bağcılar Ortaokuluna, Gaziler Derneği , Engelliler Vakfı , Yonca Bakkaliyesi vb.

NOT: Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz.

ÖRNEK:

Türkiye Büyük Millet Meclisine, Özlem Lokantasında, Ayasofya Müzesine, Çankaya Lisesine, Çocuk Esirgeme Kurumu, Yeşilay Derneği vb.

NOT:  “Avrupa Birliği’ne” istisnadır.

16) Kanun, tüzük, yönetmelik vb. adlar büyük harfle yazılır.

ÖRNEK:

Kabotaj Kanun’u, Türk Bayrağı Tüzüğü, Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği vb.

NOT: Kurum, kuruluş, kurul, merkez, bakanlık, üniversite, fakülte, bölüm, kanun, tüzük, yönetmelik vb.ni bildiren kelimeler, belli bir kurum vb. kastedildiğinde büyük harfle başlar.

ÖRNEK:

Yarın Meclis, önemli yasa değişiklikleri için acil toplanacak.

Haftaya Kurum, yeni politikaları belirlemek için yoğun bir çalışma içine girecek.

5261 sayılı Kanun, bu hafta yeniden gözden geçirilecek.

17) Ulusal, resmî ve dinî bayramlarla anma ve kutlama günlerinin adları büyük harfle başlar.

ÖRNEK:

Cumhuriyet Bayramı, Ramazan Bayramı, Kurban Bayramı, Nevruz Bayramı, Miraç Kandili; Anneler Günü, Öğretmenler Günü, Dünya Tiyatro Günü, Hıdırellez vb.

19) Tarihî olay, çağ ve dönem adları büyük harfle başlar.

ÖRNEK:

Kurtuluş Savaşı, Millî Mücadele, Cilalı Taş Devri, İlk Çağ, Lale Devri, Cahiliye Dönemi, Millî Edebiyat Dönemi, Servetifünun Dönemi’nin vb.

20) Dağ, deniz, göl, ırmak, ova, boğaz, yaka vb. adlar büyük harfle yazılır.

ÖRNEK:

Ağrı Dağı, Akdeniz, Ege Denizi, Van Gölü, Tuz Gölü, Sakarya Irmağı, Konya Ovası, Çanakkale Boğaz’ı, Zigana Geçidi, Süveyş Kanalı…

21) Para birimleri büyük harfle başlamaz.

ÖRNEK:

 avro, dinar, dolar, lira, kuruş, liret vb.

22) Yer, millet ve kişi adlarıyla kurulan birleşik kelimelerde sadece özel adlar büyük harfle başlar.

ÖRNEK:

Antep fıstığı, Brüksel lahanası, Frenk gömleği, Hindistan cevizi, İngiliz anahtarı, Japon gülü, Maraş dondurması, Van kedisi vb.

‘’-DE’’NİN YAZIMI:

Bir cümlede bulunma hâl eki olan ‘’ -de / -da ‘’ sözcüğe bitişik yazılırken bağlaç olan ‘’-de / -da ‘’ sözcüğe ayrı yazılır.

NOT:

• ‘’-de / -da’’ cümleden çıkarıldığında cümle anlamlı oluyorsa ‘’- de / -da’’ ayrı yazılır.
• ‘’ -de / -da ‘’ cümleden çıkarıldığında cümle anlamsız oluyorsa ‘’-de, -da’’ sözcüğe bitişik yazılır.

ÖRNEK:

Ahmet de toplantıya katılacak. (Ahmet toplantıya katılacak.) Cümle anlamlı olduğu için “de” bağlaçtır.

Bu yıl okulda çok fazla etkinlik yaptık. (Bu yıl okul çok fazla etkinlik yaptık.) Cümle anlamsız olduğu için “da” bulunma hâl ekidir.

NOT: Ayrı yazılan “da, de” hiçbir zaman “ta, te” biçiminde yazılmaz.

‘’-Kİ’’NİN YAZIMI:

Türkçede sıfat yapan, ilgi zamiri olan ve bağlaç olan “-ki” olmak üzere üç çeşit ‘’-ki’’ vardır.

• Sıfat yapan ve ilgi zamiri olan “-ki “ bitişik yazılır.
• Bağlaç olan ki ise ayrı yazılır.

NOT: “-ki” ekinin ayrı mı, bitişik mi yazılacağını belirlemek için sözcüğe “-ler” eki getirilir. Eğer sözcük anlamlı hale geliyorsa, “-ki” bitişik yazılır; anlamsız hale geliyorsa “- ki” ayrı yazılır.

Ben ki seni düşünüyorum. (Benkiler olmaz – ayrı)

Seninki nerede kayboldu?  (Seninkiler anlamlı -bitişik)

Okuldaki arkadaşlarımı özledim. (Okuldakiler anlamlı – bitişik)

NOT: “ki” bağlacı, bazı örneklerde yaygın olarak kullanıldığı için genellikle bitişik yazılır ve bu durum SOMBaHÇeMİ olarak hatırlanabilir.

Sanki – İllaki – Mademki – Belki – Oysaki – Halbuki – Çünkü –a– Meğerki 

‘’Mİ‘’NİN YAZIMI

“-mi” soru eki, kendisinden önce gelen her kelimeye her zaman ayrı, kendisinden sonra gelen eke ise bitişik yazılır; ancak sözcüklere yine ayrı yazılır.

Ona yemek kalmadı mı?

Okulu seviyor musun?

Sen mi yazdın bunu?

TARİHLERİN YAZIMI 

1) Belirli bir tarih belirten ay ve gün adları büyük harfle yazılır.

ÖRNEK:

20 Ekim 1969’da bu şehre yerleştik.

Haftaya perşembe günü sınavım var.  

Tören 18 Mart 2024 Pazartesi günü yapılacak.

İstanbul, 1453 Cuma günü Fatih Sultan Mehmet tarafından fethedildi.

Toplantı Ocak’ın 14’üne ertelendi.

KISALTMALARIN YAZIMI 

1) Büyük harf ile yapılan kısaltmalarda kısaltmanın okunuşuna göre yapılır ve kesme işaretiyle ayrılır.

ÖRNEK:

TBMM’ye , TCDD’den , TÜBİTAK’a , PTT’ye vb.

NOT: Büyük harfle yapılan kısaltmalarda T.C. (Türkiye Cumhuriyeti) ve T. (Türkçe) hariç nokta konmaz.

NOT: Türkçede “ka” sesinin olmaması nedeniyle sonu ‘’ke‘’ ile biten kısaltmalara dikkat edilmelidir.

ÖRNEK:

TDK’ya değil, TDK’ye

TSK’ya değil, TSK’ye

SSK’nın değil, SSK’nin

2) Küçük harfle yapılan kısaltmalarda kısaltmanın okunuşuna göre değil, kısaltmanın açılımına göre ek getirilir.

ÖRNEK: kg’ın (Kilogram), km’yi (kilometre) , g’a (gram)

3) Küçük harfle yapılan kısaltma eğer ölçü birimi ise sonuna nokta konulmaz ve kesme işaretiyle ayrılır.

ÖRNEK:

Kg’ın, m’ye, km’ye, cm’nin vb.

 s. ( sayfa ), vb. (ve benzeri)

4) Sonunda nokta varsa kesme işareti getirilmez.

 İng.nin , 19.yy.ın, T.C.nin vb.

İKİLEMELERİN YAZIMI 

1) İkilemeler genelde ayrı yazılır ve aralarına asla noktalama işareti getirilmez.

ÖRNEK:

Aşağı – yukarı bir hafta önce buraya geldik.(YANLIŞ)

İleri geri konuşmayı bırak. (DOĞRU)

2) Bazı ikilemeler kalıplaştığı için bitişik yazılır.

ÖRNEK: altüst, çıtçıt, pırpır, öteberi, kapkaç, gitgide, karmakarışık vb.

PEKİŞTİRMELİ SÖZCÜKLERİN YAZIMI

1) Pekiştirmeli sözcükler daima bitişik yazılırlar.

ÖRNEK: sapasağlam, güpegündüz, apaçık, besbelli, çırılçıplak, mosmor, yemyeşil vb.

SAYILARIN YAZIMI

1) Sayılar, ticari işlemler dışında ayrı yazılır.

ÖRNEK:

Sınava on beş gün kaldı.

Bir yıl üç yüz altmış beş gündür.

2) Sayılara getirilen ekler ünsüz uyumuna uyar ve kesmeyle ayrılır.

ÖRNEK:

1984’te (dörtte), 5’ten (beşten),27’nci (yedinci), 29’üncü (dokuzuncu), 09.45’te (beşte), 22’ye vb.

3) Büyük sayıların yazımında sıfırlı kısımlar yazıyla gösterilebilir.

ÖRNEK:

5 milyon, 8 milyar, 20 trilyon

NOT: Çek, senet, fatura, dekont vb. ticari evraklarda sayılar bitişik yazılır.

ÖRNEK:

altmışbeşmilyon,sekizyüzseksenaltıbin

NOT: Nota adları bitişik yazılır: onaltılık vb.

NOT: Sayılarla kurulan oyun adları bitişik yazılır: birdirbir, yüzbir, ellibir vb.

NOT: Sıra sayıları ek getirilerek yazıldığında ayrıca nokta konulmaz:

ÖRNEK:

YANLIŞ: 22.nci, 14.sü

DOĞRU: 22’nci, 14’üncüsü

SAATLERİN YAZIMI

1) Saatlerin yazımında saat ile dakika arasına “tek nokta” konur.

ÖRNEK:

 22:00 değil, 22.00

2) Saatlerin yazımında ekler ses kurallarına uygun olarak getirilir ve kesme ile ayrılır.

ÖRNEK:

20.15‘te (on beşte), 11.30 ‘da (otuzda)

3) Dakikası ‘’ 00 ‘’ olan saatlerde ek dakikaya göre değil, saate göre getirilir.

ÖRNEK:

21.00‘da değil, 21.00‘de

14.00‘da değil, 14.00‘te