Ünlü Türemesi

Ünlü Türemesi

SÜRPRİZ MİSAFİR ÜNLÜLER (Ünlü Türemesi)

Merhaba arkadaşlar! Bugün kelimelerin arasına gizlice katılan sürpriz misafirleri yani ünlü türemesini öğreneceğiz.

Kelimeler Sıkışınca Ne Olur?

Türkçede bazı tek heceli kelimeler, özellikle “-cık, -cik” gibi küçültme eklerini aldıklarında söylemesi biraz zorlaşır. Sanki kelime sıkışır ve dilimiz dönmez.

• dar kelimesi + -cık eki → darcık (Bunu söylemek ne kadar zor, değil mi?)
• az kelimesi + -cık eki → azcık (Sanki tekerleme gibi!)  🙂

İşte Karşınızda Sürpriz Misafirler!

İşte tam bu sırada kelimeyi daha rahat söyleyebilmemiz için araya sürpriz bir misafir ünlü harf (a, e, ı, i, u, ü) katılır. Kelimeye sonradan eklenen bu ünlü harfe türeme diyoruz. Bu olayın adı da ünlü türemesidir.

Bu misafir ünlüler, kelimenin daha kolay ve güzel söylenmesini sağlar.

Şimdi bu misafirlerin ne zaman ve nasıl geldiğini örneklerle görelim:

1. “-cık / -cik” Eki Geldiğinde

Bu ek, ünlü türemesinin en çok görüldüğü yerdir. Sıkışan kelimenin arasına bir ünlü girerek onu rahatlatır.

• bir + cik → biricik
• az + cık → azıcık
• dar + cık → darıcık
• genç + cik → gencecik

Cümle içinde görelim:

• Annem benim biricik canımdır.
• Kavanozun dibinde azıcık reçel kalmış.

2. Pekiştirme Yapılırken

Bazen bir kelimenin anlamını güçlendirmek (pekiştirmek) için de araya sürpriz bir ünlü misafir gelir.

• sağlam → sapasağlam
• yalnız → yapayalnız
• gündüz → güpegündüz
• çevre → çepeçevre

Cümle içinde görelim:

• Babam evi tek başına sapasağlam boyadı.
• Karanlık ormanda kendini yapayalnız hissetti.