Ünsüz Benzeşmesi
Ünsüz Benzeşmesi
FISTIKÇI ŞAHAP’IN SERT KURALLARI (Ünsüz Benzeşmesi)
Merhaba arkadaşlar! Bugün Türkçenin en kuralcı ve en sert ünsüzleriyle tanışacağız. Konumuz: Ünsüz Benzeşmesi (Sertleşmesi).
Karşınızda Alfabemizin En Sert Ekibi: Fıstıkçı Şahap
Türkçede bazı ünsüz harflerimiz vardır ki yanlarına gelen eklere karşı çok sert kurallar uygularlar. Bu sert ünsüzlerimiz f, s, t, k, ç, ş, h, p harfleridir.
Bu sert ünsüzleri aklımızda tutmak için çok havalı bir kodlamamız var: FıSTıKÇı ŞaHaP
Bu “Fıstıkçı Şahap” ekibinin tek ve çok net bir kuralı vardır: “Yanımıza gelen, bize benzer.”
Kural Nasıl İşliyor?
Eğer bir kelime “Fıstıkçı Şahap” ünsüzlerinden (f, s, t, k, ç, ş, h, p) biriyle bitiyorsa ve bu kelimeye c, d, g gibi yumuşak ünsüzlerle başlayan bir ek geliyorsa “Fıstıkçı Şahap” ekibi bu yumuşak harfleri hemen kendine benzetir, yani onları da sertleştirir.
İşte bu olaya harflerin birbirine benzemesinden dolayı ünsüz benzeşmesi veya sertleşmesinden dolayı ünsüz sertleşmesi denir.
Yumuşak Harfler Nasıl Sertleşir?
“Fıstıkçı Şahap” ekibiyle karşılaşan yumuşak harfler şu şekilde dönüşür:
- c → ç
- d → t
- g → k
Haydi örneklerle bu sertleşmeyi görelim:
1. “c” → “ç” Değişimi
Eklerdeki “c” sesi, sert ünsüzden sonra “ç” sesine dönüşür.
- simit + ci → simitçi
- kitap + cı → kitapçı
- Aş + cı → Aşçı
Cümle içinde görelim: Sabah mahalledeki simitçiden sıcak simit aldık.
2. “d” → “t” Değişimi
En sık göreceğimiz sertleşme budur. Eklerdeki “d” sesi, “t” sesine dönüşür.
- dolap + da → dolapta
- çalış + dı → çalıştı
- 2025 (iki bin yirmi beş) + de → 2025′te
Cümle içinde görelim: Aradığım kalem dolapta duruyordu.
3. “g” → “k” Değişimi
Eklerdeki “g” sesi, sert ünsüzden sonra “k” sesine dönüşür.
- çalış + gan → çalışkan
- unut + gan → unutkan
- seç + gin → seçkin
Cümle içinde görelim: Ali, sınıfın en çalışkan öğrencisidir.
AMAN DİKKAT!
Bu kural yazı dilinde çok önemlidir. Kurala uymamak yazım yanlışına sebep olur.
- Yanlış:
kitapda,yavaşca - Doğru:
kitapta,yavaşça
