Ünsüz Yumuşaması

Ünsüz Yumuşaması

SERT ÜNSÜZLER PAMUK GİBİ OLUNCA (Ünsüz Yumuşaması)

Merhaba arkadaşlar! Bugün Türkçedeki bazı sert ünsüzlerin nasıl pamuk gibi yumuşadığını, yani ünsüz yumuşamasını öğreneceğiz.

Karşınızda Alfabemizin Sert Çocukları: P, Ç, T, K

Türkçede bazı ünsüz harflerimiz vardır ki oldukça sert ve keskin söylenirler. Bunlar p, ç, t, k harfleridir.

Bu sert ünsüzleri aklımızda tutmak için harika bir kodlamamız var: PeÇeTeKe

Bu Peçeteke harfleri, kelimelerin sonunda durmayı çok severler. Ama yanlarına ünlü harfle başlayan bir misafir (ek) geldiğinde ona kaba davranmak istemezler ve hemen daha nazik bir hâle bürünürler, yani yumuşarlar.

İşte bu kurala ünsüz yumuşaması veya ünsüz değişimi diyoruz.

Sert Ünsüzler Nasıl Yumuşar?

Ünlü bir misafir geldiğinde “Peçeteke” kahramanlarımız şu şekilde dönüşür:

• p → b
• ç → c
• t → d
• k → g veya ğ

Haydi örneklerle bu değişimi görelim:

1. p → b Değişimi

• kitap + ı → kitabı
• dolap + a → dolaba
• çorap + ı → çorabı

Cümle içinde görelim:

Yeni aldığı kitabı bir günde bitirdi.

2. ç → c Değişimi

• amaç + ı → amacı
• ilaç + a → ilaca
• inanç + ım → inancım

Cümle içinde görelim:

Parktaki en yüksek ağaca tırmandı.

3. t → d Değişimi

• kâğıt + ı → kâğıdı
• yurt + u → yurdu
• kanat + ı → kanadı

Cümle içinde görelim:

Yaralı kuşun kanadı incinmişti.

4. k → g / ğ Değişimi

• çocuk + u → çocuğu
• kelebek + i → kelebeği
• renk + i → rengi (Burada ‘g’ olduğuna dikkat et!)

Cümle içinde görelim:

Küçük çocuğun elinde bir top vardı.

AMAN DİKKAT!

Bu kural her zaman geçerli değildir. Bazı kelimelerimiz çok inatçıdır ve yumuşamaz.

• Tek heceli bazı kelimeler: at → atı, süt → sütü, top → topu
• Yabancı dillerden gelen bazı kelimeler: hukuk → hukuku, millet → milleti